7 typów odpoczynku + test

W dzisiejszym intensywnym tempie życia, pełnym różnorodnych obowiązków i wyzwań, potrzeba odpowiedniego odpoczynku staje się kluczowa dla utrzymania równowagi i dobrej kondycji zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Dr Saundra Dalton-Smith, ceniona lekarka i autorka książek o odpoczynku, wprowadza nas w fascynujący świat siedmiu różnych typów odpoczynku, oferując spojrzenie znacznie szersze niż tradycyjne pojęcie relaksu.

Odpoczynek umysłowy (mentalny/psychiczny)

Nasz mózg również potrzebuje odpoczynku, tak jak reszta ciała. Na co dzień pojawia się w nim ponad 6 tysięcy myśli, ten organ także potrzebuje chwili bez ciągłej gotowości, aby myśli mogły zostać przetworzone i zapamiętane. Wykonujemy na co dzień różnego rodzaju pracę. Niektórzy pracują fizycznie, ale coraz częściej pracujemy wyłącznie intelektualnie. Znana teoria mówi, że aby odpocząć psychicznie, należy zmęczyć się fizycznie, ale to spore uproszczenie. Zasada jest prosta: jeśli zmęczysz się psychicznie, wypróbuj psychiczny odpoczynek.

Ktoś z deficytem odpoczynku umysłowego (czy też psychicznego) może leżeć w nocy, próbując zasnąć, ale umysł pędzi i nie jest się w stanie go wyciszyć i zasnąć. Innym przykładem jest osoba, która wchodzi do sklepu spożywczego i nieskutecznie próbuje sobie przypomnieć trzy rzeczy, po które tam poszła.

Gdy masz problemy z pamięcią i koncentracją, a nie jesteś po osiemdziesiątce, to znak, że przyda Ci się odpoczynek psychiczny. To przede wszystkim umiejętność wyciszenia mózgowej paplaniny i skupienia się na ważnych rzeczach, które mają znaczenie.

Sposoby na odpoczynek psychiczny

krótkie, ale regularne przerwy w pracy (dobrym przykładem jest stosowanie techniki pomodoro)
umysłowe odcięcie się od myślenia o obowiązkach
wyjście na spacer po lesie (bez sprawdzania telefonu)
zabawa ze zwierzakami domowymi
pisanie dziennika w postaci strumienia świadomości (journaling/przelanie myśli na papier)
medytacja
relaksujące zajęcie (dla każdego to może być coś innego, np. gotowanie
ćwiczenia relaksacyjne

Odpoczynek emocjonalny

Odpoczynek emocjonalny odnosi się w szczególności do odpoczynku, którego doświadczamy, kiedy czujemy, że możemy być prawdziwi i autentyczni w tym, jak dzielimy się naszymi uczuciami. Wielu z nas prywatnie wykonuje sporo pracy emocjonalnej, ponieważ nie dzielimy się z ludźmi tym, co czujemy. Być może wykonujemy pracę emocjonalną, ponieważ nie chcemy dzielić się z naszymi dziećmi, jak źle dzieje się w kraju i na świecie oraz jak wpływa to na nasze finanse. Możesz także pracować emocjonalnie, jeśli jesteś w zarządzie i musisz zwolnić pracowników, ale nie możesz pokazać swoich uczuć.

Objawy deficytu emocjonalnego odpoczynku to poczucie, że zawsze musisz kontrolować swoje emocje, że nigdy nie masz wolności, by być naprawdę autentycznym w tym, co czujesz. Odpoczynek emocjonalny jest mocno powiązany z psychicznym, rzecz jasna, ale jednak to inny rodzaj aktywności.

Stan podenerwowania, kiedy każda drobna uwaga może przerodzić się w kłótnię, a niewinny komentarz wywołać łzy lub napad złości – to znak, że jesteś zmęczony emocjonalnie.

Sposoby na odpoczynek emocjonalny

journaling (lub po prostu przelanie emocji na papier), czyli prowadzenie dziennika z naciskiem na spisywanie emocji i stanów emocjonalnych
psychoterapia
inne formy psychopomocy, które bazują na uświadamianiu sobie odczuwanych emocji i sposobów na ich regulację (też medytacja mindfulness)
mówienie otwarcie o emocjach, na przykład w rozmowie z przyjacielem
przerwa od bodźców zewnętrznych
odłożenie telefonu (social media wystawiają nas na ciągłe reagowanie na emocje innych ludzi)
znalezienie miejsca, gdzie możesz być sam i pozwolenie sobie na odreagowanie
aktywność fizyczna

Warto podkreślić, że odpoczynkiem emocjonalnym NIE będzie natomiast oglądanie filmów lub seriali, zwłaszcza takich, które w jakikolwiek sposób wpływają na nasz stan emocjonalny. Nie wspominając o czytaniu wiadomości, skrolowaniu mediów społecznościowych. Taki sposób odpoczywania może jeszcze pogłębić zmęczenie.

Odpoczynek społeczny (towarzyski)

Odpoczynek społeczny to ten, którego doświadczamy wokół ludzi. Większość z nas spędza sporo czasu z ludźmi, którzy czerpią z naszej energii. Nie dlatego, że są złymi ludźmi, ale po prostu pochłaniają naszą energię, niezależnie od tego, czy jest to współmałżonek, dzieci, współpracownicy, klienci, czy obcy ludzie, których mijasz na ulicy lub w sklepie – każdy z nich może od Ciebie czegoś potrzebować i czerpać z twojej energii.

Nawet dusze towarzystwa czasem go potrzebują! Cały dzień spędzasz ze współpracownikami, na licznych rozmowach i spotkaniach, każdy zostawia cię z nowymi informacjami i oczekuje odpowiedzi? Nic dziwnego, że zanim zdążysz wrócić do domu nie masz już siły na wartościową rozmowę z partnerem, bliskim czy przyjaciółmi.

Sposoby na odpoczynek towarzyski

przeznaczenie czasu na przebywanie w samotności
otaczanie się ludźmi, z którymi czujemy się bezpiecznie
świadome stawianie granic
uczenie się uważnej komunikacji bez przemocy (NVC)
szczera rozmowa z samym sobą, które kontakty towarzyskie nas ubogacają, a po których spotkaniach czujemy pustkę lub zmęczenie

Odpoczynek sensoryczny

Czyli chwila na ucieczkę od otaczających nas z każdej strony bodźców zewnętrznych. Czujesz, że przez cały czas jesteś zalewany powiadomieniami, nieustannie musisz przetwarzać informacje i analizować świat naokoło?

Wszystkie te sensoryczne bodźce mogą z czasem spowodować rozwój zespołu przeciążenia sensorycznego. Najczęstszym sposobem, w jaki większość z nas reaguje na przeciążenie sensoryczne, jest irytacja, pobudzenie, wściekłość lub gniew. Ludzie z deficytem odpoczynku sensorycznego mogą na początku dnia stwierdzić, że czują się świetnie, ale nie mogą zrozumieć, dlaczego pod koniec dnia są rozdrażnieni.

Często nie zdajemy sobie sprawy, że zmęczenie, które czujemy, to nie zmęczenie psychiczne, fizyczne czy emocjonalne, ale właśnie nadmiar sensoryczny. Nie bez powodu mówi się od dawna, że cisza jest dobrem luksusowym, dostępnym coraz mniejszej liczbie osób.

Przyjrzyj się temu, ile energii każdego dnia poświęcasz na odbieranie i przyjmowanie bodźców sensorycznych. Ile dźwięków, zapachów, smaków, przypadkowych dotknięć spotyka cię codziennie.

Sposoby na odpoczynek sensoryczny

ograniczenie czasu spędzanego online
włączenie trybu cichego w telefonie
ograniczenie powiadomień
wyłączenie urządzeń elektronicznych
detoks informacyjny
spędzanie wybranej ilości czasu w ciszy i samotności
używanie w miejscu pracy słuchawek wygłuszających dźwięki w tle
aromaterapia
włożenie przyjemnych ubrań w domu
uruchomienie filtra światła niebieskiego w telefonie czy trybu ochrony oczu na komputerze
ograniczenie źródeł włączonego światła w domu
spacer w lesie/przebywanie w otoczeniu przyrody

Odpoczynek kreatywny (twórczy)

Znasz moment, kiedy czujesz, jakbyś działał na autopilocie? Poszczególne elementy dnia nie wzbudzają w tobie satysfakcji ani poczucia spełnienia, wykonujesz je, bo „tak trzeba”, bez uczucia głębszego sensu?

Sposób, w jaki możesz stwierdzić, kiedy masz deficyt w tym konkretnym obszarze, to moment, w którym trudno jest być innowacyjnym i kreatywnym. Kiedy masz trudności z burzą mózgów, a rozwiązywanie problemów jest dla ciebie trudne. Kreatywność to coś więcej niż sztuka, to każdy rodzaj innowacji. Wiele osób podczas pandemii zużyło nadmierną ilość kreatywnej energii, ponieważ zmieniło się wszystko, co znaliśmy. Ten czas wymagał od nas ciągłego rozwiązywania problemów, co oznacza, że potrzeba było dużo kreatywnej energii.

Większość z nas, ponieważ nie postrzegamy siebie jako kreatywnych, nigdy nie myślała o tym, jak dobrze uzupełnić z powrotem tą energię, gdy ją wysysamy.

Twórczy odpoczynek to ten, którego doświadczamy, gdy pozwalamy sobie docenić piękno w dowolnej postaci. Niezależnie od tego, czy jest to naturalne piękno, jak oceany, góry i drzewa, czy też stworzone piękno, takie jak sztuka, muzyka i taniec.

Sposoby na odpoczynek twórczy

prace ręczne, makramy, robienie na drutach itp.
tańczenie lub śpiewanie
wizyta w muzeum czy galerii
pójście na koncert
słuchanie muzyki
czytanie poezji i prozy
obcowanie z naturą

Odpoczynek duchowy

Odpoczynek duchowy nie jest łatwy do opisania, bo istnieje duże ryzyko wpadnięcia w pułapkę utożsamienia duchowości z religijnością. Czynności religijne jak najbardziej mogą stanowić formę odpoczynku, ale są też inne sposoby odpoczynku duchowego, ale nie powiązane z religią czy jej obrzędami

Potrzeby odpoczynku duchowego różnią się w zależności od systemu wierzeń danego człowieka. Sednem tego jest potrzeba przynależności oraz potrzeba, by nasza praca i wysiłki przyczyniały się do większego dobra.

Ktoś, kto może cierpieć na deficyt duchowego odpoczynku, to ktoś, kto idzie do pracy, ale myśli: „To, co robię, tak naprawdę nie ma znaczenia. To, co robię, nie przynosi nikomu korzyści. Jeśli to zrobię, czy nie, czy zrobię to z perfekcją, czy nie, to nie zrobi różnicy”.

Jeśli nie czujesz, że twoja praca ma sens, prędzej czy później doświadczysz wypalenia. Znajdź sposób na połączenie się z pragnieniem sensu, czy to poprzez społeczność, kulturę pracy, w której czujesz, że to, co robisz, ma znaczenie, czy kulturę opartą na wierze. Wszyscy mamy potrzebę, by czuć, że przynależymy do czegoś większego i że wnosimy swój wkład.

Sposoby na odpoczynek duchowy

zaangażowanie się w projekt, który pozwali ci się rozwinąć jako człowiekowi
medytacja świecka, np. mindfulness
medytacja związana z religią
pomoc innym ludziom
modlitwa
udział w obrządkach religijnych lub rytuałach duchowych
słuchanie inspirujących duchowo przemówień

Odpoczynek fizyczny

Najbardziej podstawowy typ i prawda jest taka, że możemy sobie zapewnić wszystkie rodzaje odpoczynku, ale gdy zabraknie czasu na zdrowy sen w wymiarze, którego nasze ciało akurat potrzebuje, to z odpoczynku nici.

Najłatwiejszy do rozpoznania. To moment, kiedy oczy same się zamykają, a wejście po schodach po całym dniu pracy to wysiłek na miarę maratonu lub chwila, kiedy jedyne o czym myślisz, to drzemka.

W tym odpoczynku chodzi o możliwość wykorzystania ciała w sposób regenerujący, aby zmniejszyć napięcie mięśni, zmniejszyć bóle głowy i zapewnić lepszą jakość snu.

Sposoby na odpoczynek fizyczny

jakościowy sen
poluzowanie grafiku na resztę dnia
zrobienie sobie przerwy w pracy (na zamknięcie oczu i wzięcie 10 głębokich wdechów)
spacer po lesie
zajęcia taneczne
joga
leżenie w pozycji relaksacyjnej
trening autogenny Schultza lub Jacobsona
rozciąganie się
drzemki
kąpiele relaksacyjne
sauna
morsowanie
akupresura
masaże wszelkiej maści (w tym automasaż w formie rolowania wałkiem)

WAŻNE! Wyłącz media społecznościowe, bo ULGA TO NIE ODPOCZYNEK!

Nigdzie powyżej nie znajdziesz skrolowania mediów społecznościowych jako formy odpoczynku. Media społecznościowe nie zapewniają odpoczynku, a dają ULGĘ. Szybką, wygodną, bezwysiłkową ulgę.

Podążanie za ulgą, nie odpoczynkiem sprawia, że jesteśmy jeszcze bardziej zmęczeni. Nawarstwione zmęczenie szybko prowadzi do chronicznego, chroniczne do wypalenia i bezsenności.