Co to MBTI i funkcje kognitywne? Jaki jest najlepszy test? Wprowadzenie do teorii 16 osobowości

Druga część artykułu z opisami funkcji znajduje się TUTAJ.

Trzecia część o kognitywnych funkcjach w cieniu pod linkiem TUTAJ.

Nadszedł czas na wyjaśnienie fragmentu mówiącego o tym Czy poszczególne typy osobowości uczą się inaczej? z artykułu o pałacu pamięci i obalaniu mitu dotyczącego istnienia stylów uczenia się. Na przestrzeni kilku miesięcy dawałam znaki dotyczące pojawienia się tematu teorii 16 osobowości w przyszłości na blogu. Nareszcie mogę przedstawić ją większej liczbie czytelników.

Na wstępie warto zaznaczyć, że MBTI nie wpasowuje ludzi w jakieś ramy, burząc przy tym wszelką oryginalność czy poczucie odrębności. MBTI ma służyć raczej jako narzędzie do poznania własnych procesów myślowych, słabych i mocnych stron czy naturalnych predyspozycji. Nie umieszcza cię w pudełku. Zamiast tego pokazuje pudełko, do którego się włożyłeś i jak się z niego wydostać.

Co to MBTI?

MBTI (Myers-Briggs Type Indicator – Wskaźnik Typu Myers-Briggs) powstał w oparciu o obserwacje Carla Gustava Junga, według którego każdy człowiek wykazuje pewne preferencje co do sposobu zbierania informacji i podejmowania decyzji. Panie Katherine Cook Briggs oraz Isabel Briggs Myers (matka i córka) pracowały nad jego teorią i dodały do niej kilka nowych koncepcji, tworząc projekt 16 osobowości. 

Czym jest test 16 osobowości?

Oficjalny test 16 personalities bazuje na uproszczonym schemacie dzieląc osobowości na 4 wymiary (Introwersja/ekstrawersja, poznanie/intuicja, logika/uczucia, poszukiwanie/planowanie).

Osobowości te oznacza się w czteroliterowy sposób: ESFP, INFP, ESTJ, INTJ itd.

Oznacza to, że każdy człowiek ma w sobie przewagę introwertyka (I), czyli ładuje swoją energię w samotności lub ekstrawertyka (E), który ładuje bateryjki w towarzystwie.

Idąc dalszym tokiem rozumowania może być osobą preferującą intuicję (N – iNtuition), wtedy lubią uczyć się przez teorię, są kreatywne i bujają w obłokach. Albo mogą preferować poznanie (S – Sensing). Takie osoby wolą konkrety, uczą się przez praktykę i stoją twardo na ziemi.

Kolejnymi literkami są (T – Thinking) oznaczający logikę, taka osoba podejmując decyzje kieruje się logiką oraz (F – Feeling) emocje, ona trzyma się uczuć w momencie podejmowania decyzji.

Ostatnim wymiarem jest (P – Perceiving) poszukiwanie, odpowiadający za spontaniczność i niezorganizowanie oraz (J – Judging) planowanie, który może oznaczać osobę uporządkowaną i skrupulatną.

Jeśli opis osobowości miałby się zamykać w takich akronimach, to każdy miałby wszystkie cechy introwertyka albo uczuciowca. To nie jest jednak możliwe. Każdy introwertyk będzie mieć jakieś cechy ekstrawertyka, uczuciowiec jakieś cechy logika. Z rozwiązaniem tego problemu przychodzą funkcje kognitywne.

Na wytworzenie odpowiedniej funkcji wpływa wychowanie, genetyka, religia i wiele innych. Zrozumienie funkcji kognitywnych pozwala przeniknąć umysł własny, ale także lepiej zrozumieć innych, pojąć skąd pochodzą pewne zachowania czy myśli.

Funkcje kognitywne, czyli ad fontes

Carl Gustav Jung, znany szwajcarski psychiatra i psycholog w roku 1921 stworzył ideę funkcji kognitywnych, które wyjaśniają, jak działa nasz mózg. Każdy typ osobowości ma zestaw swoich funkcji kognitywnych.

Jak już zostało wspomniane wyżej, każdy typ składa się z 4-literowego kodu, np. INFJ. Zapominając o podziale na literki (I lub E, N lub S…), kierujemy swoją uwagę tylko ku 2 środkowym. W tym przypadku jest to NF. To one będą dyktować jakimi funkcjami rządzi się typ, a właściwie to na odwrót. To funkcje dyktują to, jak wygląda kod typu.

Istnieją cztery funkcje ekstrawertyczne (ukierunkowane na działanie i interakcję ze światem zewnętrznym – Ne, Se, Te, Fe) oraz cztery introwertyczne (ukierunkowane na analizę i refleksję – Ni, Si, Ti, Fi).

Każdy, nieważne czy introwertyk czy ekstrawertyk, posiada dwie funkcje ekstrawertyczne i dwie introwertyczne. „Jak to możliwe, że mam jakąkolwiek cechę ekstrawertyka?” – zapyta niejeden. Cała sprawa polega na tym, że ekstrawertycy wolą używać swojej pierwszej, ekstrawertycznej funkcji, podczas gdy introwertycy preferują swoją pierwszą, czyli introwertyczną.

Ni – Introwertyczna Intuicja
Si – Introwertyczne Poznanie
Ti – Introwertyczne Myślenie
Fi – Introwertyczne Odczuwanie

Ne – Ekstrawertyczna Intuicja
Se – Ekstrawertyczne Poznanie
Te – Ekstrawertyczne Myślenie
Fe – Ekstrawertyczne Odczuwanie

Cztery z ośmiu (intuicja i poznanie – Ni, Ne, Si, Se) są skupione na percepcji, przetwarzaniu informacji i badaniu możliwości. Cztery pozostałe natomiast (myślenie i odczuwanie – Ti, Te, Fi, Fe) związane są z podejmowaniem decyzji i osądami, a więc definiują sposób wysnuwaniu wniosków i wprowadzaniu w życie planów.

Wszyscy mamy wszystkie osiem funkcji, z czego 4 z nich znajdują się w naszej świadomości, czyli tak zwanym stosie funkcji. Pozostałe 4 w nieświadomości, zazwyczaj są mało widoczne. Pełnią one inną rolę, dlatego skupię się teraz w pełni na funkcjach świadomych.

Jak wygląda stos funkcji?

Przykładowym stosem funkcji może być Ni-Fe-Ti-Se dla typu INFJ. Jak widać ma on dwie funkcje introwertyczne (Ni oraz Ti) i dwie ekstrawertyczne (Fe oraz Se).

Posiada także zarówno funkcje intuicyjną (Ni), jak i sensoryczną, czyli Se. Ma także funkcję uczuciową (Fe) oraz myślącą (Ti).

Każdy posiada jedną funkcję intuicyjną, jedną funkcję poznania, jedną myślenia i jedną odczuwania. Dlatego właśnie typy, które w swoim czteroliterowym kodzie mają „T”, wbrew pozorom, posiadają uczucia, typy z „F” potrafią podejmować logiczne decyzje, typy z „P” umieją się genialnie zorganizować, a typy z „J” zrelaksować i nie tworzyć planów. Każdy z nas ma w sobie wszystkiego po trochę, jednak o naszej osobowości decydują używane funkcje kognitywne i ich kolejność.

Funkcja dominująca (dominant) – definiuje introwertyczność bądź ekstrawertyczność

Kolejność funkcji nie jest przypadkowa, gdyż pierwsza z nich (w tym przypadku Ni) jest dominująca. Zwana również „bohaterem” (z ang. „hero”), jest naszym „autopilotem” i choć używamy jej nieświadomie, to jest naszą największą siłą i talentem. To właśnie ją wykorzystujemy, gdy znajdujemy się w tzn. „flow”, a więc kiedy czujemy się silni i kompetentni, a czas nie wiadomo gdzie nam ucieka. Rozwijamy ją od samego początku naszego istnienia, dlatego dzieci to chodzące przykłady tych głównych funkcji.

Funkcja dominująca jest ZAWSZE przeciwieństwem naszej najsłabszej – czwartej funkcji. Dla przykładu – jeżeli naszą dominującą funkcją się Introwertyczna Intuicja (Ni), wówczas funkcją czwartorzędną będzie Ekstrawertyczne Poznanie (Se).

To właśnie funkcja dominująca definiuje, czy jesteśmy introwertykami, czy ekstrawertykami. Jeżeli jest ona introwertyczna według Junga jesteśmy introwertykami i na odwrót. Warto zaznaczyć, że pojęcia te w definicji jungowskiej różnią się od typowych pojęć introwertyzmu i ekstrawertyzmu.

Funkcja pomocnicza (auxiliary)

Druga funkcja posiada przeciwny zwrot do pierwszej. W tym przypadku jest to Fe. Musi to być również inny rodzaj, niż poprzedni (wtedy była to introwertyczna intuicja, jako drugie będzie więc ekstrawertyczne czucie lub myślenie).

Rozwija się mniej więcej do 21 roku życia i wraz z dominującą tworzy ok. 90% naszej osobowości. Chociaż tak, jak i funkcja dominująca, określa ona nasze mocne strony i predyspozycje, nie jest jednak aż tak naturalna czy automatyczna. Korzystamy z niej w sposób świadomy, celowy, określony. Funkcję pomocniczą możemy określić naszym potencjałem, czymś w czym wiemy, że mamy szanse, lecz najpierw musimy zużyć na to trochę energii.

Posłużę się tutaj przykładem znalezionym na stronie personalityjunkie.com, który idealnie odzwierciedla ideę tej funkcji i będzie to sam Einstein (INTP), który stwierdził, że wyobraźnia jest ważniejsza niż wiedza. Jak to jest możliwe, że taka głowa może twierdzić takie rzeczy? Odpowiedź jest jedna. Ekstrawertyczna intuicja.

Funkcja trzecia (tertiary)

Słabiej rozwinięta niż powyższe, często zauważalna dopiero w wieku dorosłym. Zwana również funkcją ulgi czy też „wiecznego dziecka”, ponieważ ujawnia się w osobowości podczas zabawy, eksplorowania czy działaniach kreatywnych. Jako, że bardzo trudno opanować ją na tak dobrym poziomie, jak dwie pierwsze, korzystanie z niej może objawiać się dziecinnością czy niedojrzałym zachowaniem, gdyż nie do końca wiadomo, jakich rezultatów można oczekiwać.

Funkcja czwarta (inferior)

Najsłabiej rozwinięta ze wszystkich czterech, ujawnia się w sytuacjach stresowych i uznawana jest zwykle za naszą największą wadę czy słabość. Działanie podyktowane tą funkcją jest nieświadome, dlatego tak trudno je sobie uświadomić i opanować.

Dla typów INTJ i INFJ funkcja czwartorzędna objawiać się będzie przesadnym materializm, zaś ISFP i INFP charakteryzować będzie wówczas ogromny krytycyzm oraz pomiatanie i rządzenie się innymi.

Podsumowanie

Dwóch pierwszych używamy najczęściej, dwóch ostatnich najrzadziej. Czwarta w rozwiniętej wersji najczęściej odzywa się w późniejszych latach życia, dlatego dzieci to chodzące przykłady najbardziej charakterystycznych cech poszczególnych typów. Ostatnie funkcje mogą być również używane w czasie chronicznego stresu, jednak w swojej nierozwiniętej formie.

Rozwój funkcji jako metafora basenu

Stos funkcji można porównać do basenu, gdzie funkcją dominującą jest woda. Jest wszędzie, zatem o niej nie myślimy, tylko działamy z nią w zgodzie. To nasz naturalny impuls, którego możemy nawet nie zauważyć.

Nasza druga funkcja to drabinka. W pewnym stopniu możemy zdecydować czy jej użyjemy, czy nie. Jesteśmy bardzo świadomi jej obecności. Da się ją przez jakiś czas ignorować, ale nigdy nie zniknie. Aby do niej dotrzeć, musisz przepłynąć przez wodę (pierwszą funkcję).

W młodym wieku trzecia i czwarta funkcja często służy za koło ratunkowe – potrzebne tylko w stresie. Jeśli zaczniesz tonąć w swojej pierwszej funkcji, trzecia i czwarta cię uratują. Kiedy jesteś starszy, funkcje te mogą stać się jak zabawki na basenie, których używasz, kiedy chcesz. Możemy to nazwać aktualizacją typu.

Jak ustalić jakie funkcje ma typ?

Dla przykładu mamy INFJ. Jego dwie pierwsze funkcje muszą być takie, jak opisuje jego trzon, czyli NF. Potrzebna jest więc funkcja intuicyjna oraz emocjonalna, do wyboru mamy Ne albo Ni oraz Fi albo Fe. Aby ustalić pierwszą, trzeba zauważyć, że INFJ jest typem introwertycznym oraz planującym. Jego pierwsza funkcja musi mieć, więc introwertyczny zwrot (Fi lub Ni), a ze względu na planującą naturę INFJ-otów, będzie to funkcja typów planujących, którą jest Ni. Tak została ustalona funkcja dominująca.

Określając drugą funkcję wybieramy z poprzedniej puli kolejne możliwości. Nie jest możliwe istnienie dwóch funkcji związanych z intuicją, więc odpada Ne. Druga funkcja musi mieć też przeciwny zwrot do pierwszej, więc zostaje funkcja Fe, która jest pomocniczą funkcją typu INFJ.

Pozostałymi funkcjami są przeciwieństwa tych. Jak w wierszach o budowie okalającej abba tak i w tym przypadku przeciwieństwo pierwszej funkcji jest na czwartym miejscu (tutaj Se), a odwrotność drugiej przypada na miejsce trzeciej funkcji (w tym przykładzie jest to Ti).

Jak poznać swój typ?

Test Myers-Briggs opiera się na funkcjach kognitywnych, a nie na odwrót.

Pragnąc poznać swój typ powinniśmy zrobić to przy pomocy funkcji (spojrzeć na opisy poszczególnych i wtedy określić, które najbardziej do nas pasują), a test wykonać ewentualnie w celu orientacji, ku jakim typom się skłaniamy. Od siebie polecam test od Michaela Caloza, który przedstawia całość w bardzo zrozumiały sposób, kierując nas po kolei przez pytania o odpowiednie funkcje, podając przykłady i pokazując kilka najbliższych nam wyników. Niestety test jest po angielsku, jednak bez problemu można go przetłumaczyć w przeglądarce w ustawieniach.

Każdy człowiek, nawet w obrębie jednego typu, różnie rozwija funkcje. Trzeba się w nie ciut bardziej zagłębić, żeby je zrozumieć, dlatego przeznaczę na nie osobny post.

Druga część artykułu o opisach funkcji kognitywnych TUTAJ.

Trzecia część artykułu o funkcjach poznawczych cienia pod linkiem TUTAJ.

Podoba ci się moja działalność? Wspieraj mnie na Patronite!